Τα Πέρα Μέλανα είναι ένα όμορφο και “τυπικό” τσακώνικο χωριό, σε απόσταση 13 χλμ. από το Λεωνίδιο, με εξαιρετική θέα στο Μυρτώο πέλαγος. 

Αποτελείται από δύο γειτονιές, μια χαμηλότερα που συγκεντρώνει τα περισσότερα σπίτια, και μια μικρότερη ψηλότερα, την “πέρα γειτονιά”. Το γραφικό χωριό ακολουθεί την χαρακτηριστική τοπική λιτή αρχιτεκτονική, ενώ διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την τσακώνικη παράδοση, όπως και την τσακώνικη διάλεκτο. Οι περισσότεροι κάτοικοι μιλούν Τσακώνικα.

Το λαογραφικό μουσείο είναι δημιούργημα του Πολιτιστικού & Μορφωτικού Συλλόγου Πέρα Μελάνων “Η Τσακωνιά”. Στεγάζεται στο παλαιό μονοθέσιο δημοτικό σχολείο του χωριού, κτήριο του 19ου αιώνα, το οποίο έχει ανακαινιστεί από τον Σύλλογο.
Η συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει πολλές τοπικές τσακώνικες φορεσιές και ενδυμασίες, φωτογραφικό υλικό, πλήθος αντικειμένων οικιακής χρήσης, αγροτικής ζωής, υφαντικής τέχνης – τοπικά υφαντά και τσακώνικα ταγάρια, καθώς και αντικείμενα από τη λειτουργία του κτιρίου ως σχολείου κ.ά. Η συλλογή εμπλουτίζεται συνεχώς και φιλοδοξεί να αποτελέσει τον κατ’ εξοχή χώρο προβολής της τσακώνικης παράδοσης.

Η δημιουργία της συλλογής στηρίχθηκε κυρίως στον εθελοντισμό των κατοίκων και ιδιαιτέρως των μαθητών του χωριού, οι οποίοι στο πλαίσιο του μαθήματος λαογραφίας και εκμάθησης της τσακώνικης γλώσσας ασχολήθηκαν με τη συγκέντρωση των εγκαταλελειμμένων και λησμονημένων σε αποθήκες αντικειμένων των προγόνων των με σκοπό τη διάσωση της τσακώνικης παράδοσης και τη δημιουργίας λαογραφικής συλλογής.

Η συγκεκριμένη συλλογή αποκξαλύπτει πτυχές της καθημερινής ζωής των απλών Tσακώνων και αγροτών της περιοχής, και ένα τρόπο ζωής αρκετά διαφορετικό από αυτόν των εύπορων κοινωνικών τάξεων, που απαντώνται κυρίως στην πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, το Λεωνίδιο.